İnsan kaynakları temelde bir şirketin çalışan profilini belirleyen bu sayede şirket içindeki uyum ve şirket kültürünün oluşmasında temel öneme sahip son derece hayati bir departmandır.
Günümüzde, özellikle yapılması istenen işlerin kas gücünden ziyade bilgi birikimi gerektirdiği; rekabetin son derece çetin olduğu ve yeniliğin var olabilmek için ön koşul olduğu bu yüzyılda insan kaynakları yönetimi artık sadece işe alma, işten çıkarma ya da maaş düzenlemeleri gibi standart prosedürlere indirgenemeyecek kadar önemli bir hal aldı.
İnsan Kaynakları (İK) artık stratejik bir iş ortağı durumuna geldi. Öyle ki, deneyim tasarlama, marka yaratma ve şirket içi iletişim gibi süreçlerde en etkili verimliliği elde etmek ancak son derece yetkin bir İK departmanı sayesinde mümkün olabiliyor.
İK’nın Yüzleşmek Zorunda Olduğu Problemler
İK yönetimi, her ne kadar yaratıcı bir iş olsa ve son derece nitelikli bir beşeri sermaye gerektirse de İK uzmanları angarya diye tabir edebileceğimiz pek çok prosedürler ve sürekli kendini tekrar eden sıradan işlerle (telefon görüşmeleri, maaş-performans çizelgeleri, standart kalıplaşmış e-mailler göndermek vb.) de uğraşmak zorunda kalıyorlar.
İK personelleri bu tarz sağduyu, uzmanlık ve yaratıcı düşünce gerektirmeyen işlerle vakit kaybettikçe çalışanlarla olan ilişkiler, uygun adayları bulma, öğrenme ve gelişme, yetenek yönetimi gibi asıl faaliyetleri için yeterince enerji, zaman ve odaklanma fırsatı bulamıyorlar. Bu durumlar göz önüne alındığında Yapay Zekânın insan kaynaklarına etkili bir şekilde entegrasyonu sürecin daha verimli işlemesini sağlayabilir.
Peki, Chatbotlar İK alanında nasıl kullanılabilir? Gelin pratik örneklerle beraber bu konuya daha yakından bakalım.
Filtreleme Yöntemi İle En Uygun Adayların Üst Sıralara Alınması
İş görüşmelerinin olmazsa olmazı olan sabit kriterler vardır. Bu kriterler her şirkete ve her departmana göre farklılık gösterir. Örneğin mezun olunan alan, eğitim durumu, askerlik yapılmış mı, daha önce bir iş tecrübesinin olup olmaması derken liste uzayıp gidiyor.
İlk aşamada adaylar bir çeşit ‘filtreleme’ denilen ve aslında nispeten basit algoritmalar kullanılarak tasarlanabilen bir süreçten geçirilip uygun adaylar ileriki aşamalar için bu şekilde değerlendirmeye alınabilir. Bu şekilde filtreleme yönteminde belki de en iyi örnek Restless Bandit firmasının oluşturduğu Talent Rediscovery (yeniden yetenek keşfi) algoritmaları. Restless Bandit ileri derecede filtreleme sistemleri kullanarak linkedlin ve kariyer.net gibi firmalardan çok daha etkili bir eleme yöntemi geliştirme uğraşında olan bir firma. Uygun adayları eşleştirmek amacıyla şirketin işe başvuru veri tabanını da sürekli takip eden algoritmalar sayesinde izin verilmesi durumunda uygun adaylara e-posta dahi gönderebiliyor. Hatta adayların sosyal medya hesaplarına reklam dahi gönderip uygun adayların işe başvuru süreci ile irtibat halinde kalmaları için teşvikte dahi bulunuyor.
İş Mülakatları Yapabilme
Restless Bandit firmasının algoritmaları şaşırtıcı olabilir. Fakat gene de ileri düzeyde yapay zekâ kullanımını bu algoritmalarda pek de göremiyoruz. Peki, mülakatları Chatbotlar üzerinden yapma fikrine ne dersiniz?
Yapay Zekâ destekli İK botları doğal dil işleme süreci (NLP) ve Derin Öğrenme (DL) yardımıyla işe başvuran kimselerle bir ön görüşme gerçekleştirmeye başladılar bile. San Francisco temelli bir start-up olan Mya Systems tarafından geliştirilen Mya, iş başvurularında olası adaylarla bir diyalog başlatıyor ve belirli kriterleri sağlayan adayları bir sonraki aşama için gerçek bir insan ile görüştürüyor.
Mya Systems’ın belirttiğine göre Mya, Fortune 500 listesindeki şirketlerin 5 tanesi tarafından ve en büyük işe alım ajanslarının 3’ü tarafından kullanılıyor. Mya ile ortak çalışan firmalar işe alım süreçlerinde %70 oranında tasarruf ettiklerini açıkladılar.
Ayrıca Mya türünün tek örneği de değil. HiringSolved firmasının oluşturduğu RAI de iş görüşmelerinde kullanılıyor. Bunların yanında JobPal, MyAlly, Debra gibi farklı farklı chatbolar da mevcut.
Chatbotların yanı sıra yapay zekanın getirdiği başka bir yenilik ise video mülakat uygulaması. Utah merkezli bir start-up olan HireVue bu hizmeti veren firmalardan bir tanesi. HireVue işe en uygun adayı bulabilmek için mülakatı video kaydına alıp mülakat bittikten sonra, adayların mülakat sırasındaki jestlerini, mimiklerini, ses tonlarındaki değişimlerini ve mikro ifadelerini yapay zeka algoritmaları ile analiz ediyor.
Mesela adayın mülakat sırasında belirli bir konuda yalan söyleyip söylemediğini, kişinin göz bebeklerinin büyüyüp küçülmesinden ya da o anda yaptığı bir hareketten yola çıkarak tespit edebiliyor. Aynı zamanda bu gibi analizlerle, mülakatlarda oluşabilecek ön yargılardan da kurtulmayı hedefliyor. Son beş dönemde 93 milyon dolar yatırım alan HireVue kendi bölgesinde bulunan 3 start-up’ı da bünyesine kattı. Vodafone, Nike, Intel ve Deloitte gibi dünya devi markalarla iş yapmakta olan HireVue, Unileverile de 2016 senesinden beri beraber çalışıyor.
Pymetrics ve HireVue ile 2016 yılından beri işe alım süreçlerinde beraber çalışan Unilever, bugüne kadar 250.000 başvuruyu yapay zeka teknolojileri ile değerlendirdi. Üstelik Unilever bu iş birliği sayesinde yılda 50.000 saat tasarruf ettiğini açıkladı.
Personel Eğitimi ve Performans Değerlendirmesi
Personelin verimli bir şekilde çalışması, eksikliklerinin giderilmesi ve şartlara göre gerekli eğitimlerin verilmesi de İK’nın sorumlulukları arasındadır. Öte yandan her personele aynı eğitimi vermenin tamamen yersiz bir uğraş olacağı ise muhakkak. Personellerin yaptıkları işler ve bu işlerin yeterlilik düzeyi takip edilerek her personele ayrı bir eğitim ve performans değerlendirme raporu sunmak Yapay Zeka ile artık çok daha mümkün. Şirketlerin satış raporları, iş yoğunluk süreci gibi kriterler farklı departmanlar ve bu departmanlarda çalışanlar ile birlikte değerlendirildiğinde şirketin verimli olduğu ve geliştirilmeye ihtiyaç duyduğu alanlar çok daha kolay saptanabilecektir.
Ülkemiz Bu Alanda Ne Durumda?
Türkiye’de özellikle kurumsal şirketlerde işe alım süreçlerinde Yapay Zeka kullanımının gittikçe yaygınlaştığını görüyoruz. Bu kurumlardan bir tanesi de Turkcell.
Turkcell İnsan Kaynaklarından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Seyfettin Sağlam, “Sadece mevcut çalışanlarımız için değil yeni dünyanın teknolojik ihtiyaçlarına uygun olarak en yetenekli işgücünden faydalanmak için de yapay zekâyı kullanıyoruz. Örneğin; yapay zekâ teknolojilerini kullanarak yerli iletişim ve yaşam platformumuz BiP üzerinden iş başvurularını alıyoruz. Ayrıca Turkcell’e her kanaldan yapılan tüm iş başvurularından elde ettiğimiz binlerce özgeçmişi yapay zekâ teknolojilerini kullanarak analiz ediyoruz. Bu sayede süreçlerimizi yüzde 80’lere varan oranlarda kısalttık” dedi.
Microsoft Türkiye Genel Müdürü Murat Kansu, 1 Kasım’da PERYÖN Kongre-si’nde yaptığı konuşmasında yapay zekayı işe alımda nasıl kullandıklarını anlattı: “Microsoft insan kaynakları olarak yapay zekayı hangi üniversitenin, hangi bölümünde bizim için çok daha uygun adaylar olduğunu bulabilmek için kullanıyoruz şu anda. Bizim kültürümüze, bizim gitmek istediğiniz yöne, neredeki adaylar çok daha uygun olabiliri yapay zekadaki verileri kullanarak, analiz ederek ulaşmaya çalışıyoruz. Mesela cinsiyet çeşitliğini sağlamak için de çok kullanıyoruz.
Son Söz Yerine
Yapay Zekanın ya da robotların işlerimizi elimizden alıp almayacakları tartışıladursun, bizi işe almaya başladıkları artık su götürmez bir gerçek. Bu sürecin nereye kadar gideceği, geleceğin neler getireceğini ise artık hep birlikte yaşayarak göreceğiz.